Sinds zaterdag kleurt mijn profielfoto blauw-wit-rood. Facebook gaf ons daartoe de kans. Om oprecht medeleven met onze zuiderburen te betuigen. Om afschuw over de barbaarse daad uit te drukken. Of om op momenten dat woorden altijd tekort schieten iedereen te laten weten dat je diep geschokt bent. Zonder woorden maar wel met een beeld.

In snelvaart zag je die zaterdag de profielfoto's veranderen. Veel mensen volgden het voorbeeld maar in mijn facebookvriendenkring toch ook een opmerkelijk aantal die niet aan de 'hype' (zo las ik ergens) van de dag meededen. Nu heb ik een ruime facebookvriendenkring zodat de argumenten soms ver uit elkaar lagen. Sommige hadden gewoon geen zin omdat ze nadien toch opnieuw naar de oude moesten overschakelen. Hoe zwak ik dat argument op dat moment ook vond, nu spookt de vraag wanneer het het geschikte moment is om terug naar de oude over te schakelen, toch ook door mijn hoofd. Hoe banaal, kleinmenselijk, zelfs egoïstisch deze vraag in het licht van het drama gehouden ook mag wezen, je wil toch niemand voor de borst stoten door te vroeg over te schakelen en daarmee, al is het ongewild en onbedoeld, het teken te geven dat je 'erover' bent, dat het voor jou verwerkt en achter de rug is, dat het je -vergeef mij de hardheid van de woorden- eigenlijk weinig meer kan schelen.

Anderen vonden het veranderen van de profielfoto spelen in de kaart van de terroristen. Net hetgeen ze willen. Dat we dagen-, maandenlang in de ban van hun daden blijven. Dat zij en hun barbarij blijvend in onze dromen opduiken, dat we straks bij elke stap die we zetten achterom kijken en schrikken van onze eigen schaduw. Met als doel dat we achterdochtig worden en ons nergens meer veilig voelen.

Nog anderen wilden de profielfoto niet veranderen omdat het een daad van hypocrisie is. Enkele dagen voor de aanslagen in Parijs daverde de Libanese hoofdstad Beiroet, als gevolg van twee zelfmoordaanslagen, op haar grondvesten. Eveneens gepleegd door aanhangers van de terreurorganisatie Daesh. Ook daarbij lieten tientallen onschuldige mensen het leven. Waarom medeleven voor Parijs en stilte voor Beiroet, klonk de vraag. Facebook had geen Libanese vlag voorgesteld, er werd geen hashtag #jesuisbeiroet gelanceerd en nergens in de buurt kampeerde een persleger. Het argument hield goed steek en kwam zelfs stevig aan.

Even brutaal als logisch is het dat we ons met Parijs meer verbonden voelen dan met pakweg Beiroet. Op enkelingen na zal niemand onder ons Beiroet al bezocht hebben. Nabijheid is een bepalende factor in het beleven en verwerken van een gebeurtenis. In het geval van beide steden een dramatische en traumatiserende. Nabijheid. We waren allen in shock na het vreselijke busdrama in Sierra maar stonden amper stil bij dat in Gironde vorige maand. In 2011 kostte noodweer 5 mensenlevens op het festival Pukkelpop, dat weten we allemaal nog erg goed. Maar dat het jaar daarvoor 15 mensen tijdens het festival Love Parade in Duisburg het leven lieten, daarvoor moeten we al wat dieper in het geheugen graven. Bij MH17 weet iedereen dat ik het over het vluchtnummer heb dat plots van de radar verdween omdat onze noorderburen hierdoor hard getroffen werden. Maar kent u vluchtnummer 7K9268?

Even, heel even, heb ik gedacht om terug over te schakelen naar mijn oude profielfoto. Maar ik heb dat niet gedaan omdat ik plots moest terugdenken aan een radioreportage. In Libanon zijn aanslagen meer een orde van de dag geworden. Men is het gewoontjes gaan vinden. In Beiroet gaat het leven na een aanslag gewoon verder. Mensen checken even op hun smartphone waar de aanslagen plaatsvonden om hun dag verder in te delen. Was het aan de andere kant van de stad, dan moeten de plannen niet gewijzigd worden, is er geen confrontatie met een straat die plots afgesloten blijkt of kom je niet voor gesloten deuren te staan bij de winkel. Hoe grof dit ook mag klinken. En toen moest ik toch even hard slikken. De aanslagen in Parijs hebben ons bruusk met de realiteit van anderen geconfronteerd. Die van het (over)leven in een onveilige samenleving.

Toch zou je ook kunnen stellen dat het doel van terrorisme in Parijs gehaald is en in Beiroet niet. In Beiroet slaagt het er niet langer in om angst aan te jagen, paniek te zaaien en zo de samenleving te ontwrichten. Anderzijds zijn het net de geschokte en verbouwereerde reacties die het streven naar een veilige samenleving in stand houden daar waar het elders al lang geleden een illusie geworden is. Hoe die veilige samenleving hier en elders tot stand moet komen, is de vraag. De ene wil inzetten op meer repressie, de andere op meer preventie. Het debat moet stevig gevoerd worden.

Ik laat mijn profielfoto nog heel even gehuld in de vlag van een land nabij. Maar staar u niet blind op die drie kleuren. Ze staan symbool voor het feit dat ik geschokt ben en woorden dan altijd tekort schieten.

 (Niels De Rudder)